POPŁAWSZCZYZNA to niewielka zagrożona obecnie wyginięciem wioseczka w rejonie mohylewskim na Białorusi, rozciągnięta wzdłuż rzeczki Grzezy.
W inwentarzu z 1692 roku wśród mieszkańców Popławszczyzny po raz pierwszy została wspomniana rodzina szlachcica Onoszko herbu Jacyna.
Zgodnie z inwentarzem 1758 roku, Popławszczyznę zamieszkiwało sześć rodzin Onoszko, które były związane ze sobą pokrewieństwem. Te rodziny posiadały trochę mniej niż jedną szóstą część gruntów używanych przez mieszkańców Popławszczyzny.
W roku 1843 w okolice są już dziesięć dworów, których właściciele noszą nazwisko Onoszko.
Pod koniec XIX i na początku XX wieku w Popławszczyźnie są 28 dworów, które zamieszkują ponad sto pięćdziesiąt osób. Prawie wszyscy jej mieszkańcy noszą nazwisko Onoszko będąc blisko spokrewnieni ze sobą.
W okolice pracuje kuźnia, jest szkoła podstawowa, zbudowano kościółek - 14,2x8,5 (m). Kupione działki rolne są prywatną własnością mieszkańców Popławszczyzny.
SPRAWA o sprzedaży gruntów w okolice Popławszczyźnie, 1901 r.
Dwaj gospodarze ze wsi Przychaby białynickiej włości mohylewskiego powiatu mają zamiar nabyć 49,5 dziesięcin ziemi w okolice Popławszczyźnie głuchskiej włości od Izydora Onoszko* i ubiegają się o pożyczkę.
Lecz okazało się, że działki rolne przemieszane są z posiadłościami innych jego krewnych, którzy twierdzą, że na podstawie testamentu księdza Jana Onoszki prawo do posiadania gruntów w Popławszczyźnie mają tylko przedstawiciele rodziny Onoszko.
Potencjalni nabywcy są w ciągłej obawie przed groźbami współwieśniaków sprzedawcy.
Okazało się, że mieszkańcy Popławszczyzny stanowią jakby jedną i tę samą rodzinę należącą do tego samego nazwiska.
Z tego powodu pożyczki odmówiono.
*Izydor Pawła syn Onoszko (1851-1914) – urodzony był w Popławszczyźnie, nie miał dzieci, na początku XX wieku wraz z żoną przeniósł się do majątku Bielawszczyzna (patrz niżej) do siostry Klary Onoszko.
_______________________________
Od połowy lat 20. XX wieku, ludność Popławszczyzny poddawana jest brutalnym represjom. Do azjatyckiej części Rosji zesłano kilka rodzin z małymi dziećmi. Przetrwać udało się nie wszystkim.
Kościół Matki Bożej Szkaplerznej i św.Mikołaja został opróżniony i zamieniony na magazyn, a później rozebrany.
W latach 30. rozpoczęły się rozstrzały.
Represje poruszyły nie tylko mieszkańców okolicy, ale też ich krewnych, którzy już dawno opuścili Popławszczyznę.
Po dziesięcioleciach wszyscy zesłani, skazani, rozstrzelani zostali zrehabilitowani z braku dowodów.
Zakończyła zniszczenie wojna 40.
Ludzi noszących nazwisko Onoszko w Popławszczyźnie prawie nie pozostało.
Mohylewski miejski regionalny komitet komunistycznej partii bolszewików Białorusi, fragmenty sprawozdania z 1935 roku (zachowana oryginalna pisownia):
Polityczno-ekonomiczny przegląd rejonu mohylewskiego
(stan na « » 1935 r.)
Kontr-rewolucyjne faktorzy.
... (po «likwidacji samodzierżawia») zamożniejsza część polskiej młodzieży uszło dobrowolnie do polskiej armii, dzięki czego utrzymują się wśród polskiej ludności stosunki z Polską. W ciągu 1929 roku wśród polskiej ludności zlikwidowano 5 grup: w okolice Popławszczyźnie dosowickiej wiejskiej rady jedno zgrupowanie prowadziło powstanie (przygotowanie) do zorganizowania powstania podczas wojny z Polską. Z odejściem akupantów, podczas rekwizycji dla Armii Czerwonej miał miejsce opór ze strony zamożniejszej części...
…Dosowicka rada wiejska – zesłano 26 gospodarstw kułackich, rada wiejska była akupowana przez biało-polaków z rozlokowaniem sztabu we wsi Popławszczyźnie…
Z powieści Stanisława Strumph Wojtkiewicza «Pasierb Europy», rok 1936:
«Z wiosną (roku 1918) własne państwo korpusu (I Korpus Polski) było zdobyte – od Swisłoczy po Dniepr, od Mińska po Mohylów i Bobrujsk <...>
Przez terytorjum korpusu ciągnęli z początku Rosjanie (reszta armii carskiej), składając formalne góry broni i amunicji. Po przejściu tej nawały zjawili się przed pułkiem polskich ułanów niemieccy kirasjerzy śmierci.
Pułk stał w zaścianku Popławszczyzna pod Mohylowem, a jednym szwadronem pilnował Bychowa <...> ...polska piechota trzymała miasto (Mohylew), dworzec zaś był w rękach niemieckich. Za Dnieprem gospodarowali czerwoni».
__________________________
Majątek HORODEK nabyty został na początku XIX wieku przez urodzonego w Popławszczyźnie księdza profesora Jana syna Ambrożego Onoszko.
Po stłumieniu polskiego powstania 1830-1831 majątek został skonfiskowany przez władze rosyjskie, ale później zwrócono go właścicielowi.
W związku ze zniesieniem pańszczyzny w 1861 roku wieś Niezówka (150 dusz pańszczyźnianych) wraz z okolicznymi ziemiami, które były częścią majątku, została przekazana chłopom, po czym powierzchnia gruntów zajmowanych przez Horodek wyniosła 1138 dziesięcin (1243 ha). Z nich 186 dziesięcin zajmowała rola, 606 - las, 70 - sianokosy. W majątku był ogromny ogród owocowy: 1275 jabłoni, 50 grusz; 25 drzew pestkowych. Pracowały trzy młyny - wiatrak, młyn wodny i napędzany przez woły.
Zachował się topograficzny plan folwarkowej części Horodka wykonany w 1902 roku.
Majątek Horodek należał do księdza Jana Onoszko aż do jego śmierci w 1848 roku. Zgodnie z testamentem przeszedł na kuzyna księdza - Wincentego Onoszko. W 1856 wszedł w posiadanie syn Wincentego - Mateusz Onoszko, asesor kolegialny, sędzia pokoju. Jego małżonka Konstancja z domu Hłasko, która miała własne dobra ZAMSZANY (912 dziesięcin) w powiecie połockim witebskiej guberni, stała się gospodynią Horodka w 1893 roku – po śmierci męża.
Ostatnim właścicielem został syn Mateusza i Konstancji - Czesław Władysław Onoszko.
Ze wspomnień Tadeusza Rakusa-Suszczewskiego:
"...Onoszkowie, to znaczy siostra moja Alina z mężem Czesławem, zamieszkiwali niedaleko Mohylewa w majątku Horodek powiatu bychowskiego i odległego od Mohylewa o 30 km....Do Horodka (z Mohylewa) jeździeliśmy początkowo końmi, co trwało 3 godziny.
Horodek był ładnym majątkiem około tysiąca hektarów z dość dużym domem i pięknym jeziorem, powstałym w wyniku spietrzenia się niedużego strumienia, na którym stał młyn wodny. Jezioro zachodziło do lasu tworzac ładny krajobraz, ale równocześnie tajemnicze tereny, które nas młodzież interesowały i pociągały do wypraw na łódce, która nazywała się imieniem mojej siostry "Alina" i była łódka z wiosłami na dulkach....
W Horodku był rower, na którym uprawiało się jazdę samemu lub w towarzystwie z kimś na ramie.
W pobliżu Horodka była wies Popławszczyzna, zamieszkana przez szlachtę zagrodową o nazwisku wszystkich mieszkanców Onoszko. Szwagier Cześ Onoszko wybudował im własnym sumptem kaplicę, w której słuzyłem do Mszy świętej naszemu kapelanowi szkolnemu księdzu Kisielisowi, który czasem przyjezdżał również do Horodka.... Lekcje religii w szkole odbywały się po polsku, w kościele też modliliśmy się po polsku i tylko powstał obowiązek przychodzenia do cerkwi szkolnej na tzw. „molebien”, to znaczy uroczyste nabożeństwo na początku roku szkolnego, lub w jakieś święto cesarskie, bo jak wiadomo głową Kościoła Prawosławnego w Rosji był Cesarz...
Mohyłew w czasie wojny był siedzibą dowództwa Armi Rosyjskiej w wojnie z Niemcami (Pierwszej wojnie światowej)... Na dwór cesarski było dostarczane świeże młeko. Było to zorganizowane, że doktor pałacowy brał samochod i jechał do majątku dzierżawionego przez pana Pawlikowskiego, sąsiada Onoszków z Horodka, po drugiej stronie szosy z Mohyłewa. A doktorem okazał się doktor Dobrowolski - Polak, którego poznali Onoszkowie i zawarli z nim niepisaną umowę, że kiedy im będzie potrzeba to on może zabrać 2-3 osoby do samochodu w jedną lub przeciwną stronę. W ten sposób uzyskaliśmy możliwość wygodnej i szybkiej komunikacji z Mohyłewa do Horodka. Zamiast dawnych 3 godzin drogi teraz poświęcaliśmy zaledwie 1 godzinę..."
W związku z rewolucją październikową Czesław Onoszko z rodziną przeniósł się do Wilna, gdzie służył w gimnazjum męskim, po Drugiej wojnie światowej - do Polski. Zmarł w Gdańsku w 1958 roku, pochowany został wraz ze swoim synem Jerzym, profesorem Politechniki Gdańskiej. https://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=ONOSZKO_JERZY
Utworzony na miejscu majątku sowchoz Horodek okazał się nie bardzo efektywny. Dziś z niego nic nie pozostało, oprócz chaszczy zielska. Jezioro zarosło i wysycha.
Od północy do majątku Horodek przylegały grunty majątku CHONOWO, z których większość (ponad 3,5 tysięcy dziesięcin) była własnością dziedziczną familii hrabiów Chrapowickich.
Chrapowiccy byli spokrewnieni z przedstawicielami wielu bardzo znanych rodów, włączając zaś Rakusa-Suszczewskich.
W latach 70.-80. XIX wieku hrabia Arkadiusz Chrapowicki oraz jego małżonka Stefania Radziwiłł opiekowali się szlachcicem Ignacym Bujnickim – mężem Marii córki Mateusza Onoszko urodzonej w Horodku.
Jako ekonom majątku Chonowo wówczas służył Jan syn Marcina Onoszko - później właściciel BIELAWSZCZYZNY.
_________________________
Wieś BIELAWSZCZYZNA, położona około 15 km na północ od Popławszczyzny, teraz jest tak mała, że rzadko pokazana zostaje na mapach.
A w XIX wieku na miejscu wsi znajdował się majątek Bielawszczyzna, który należał do Jana syna Marcina Onoszko i jego żony Anny córki Praksedy Onoszko z Popławszczyzny.
Majątek zawierał 55 dziesięcin lasu, 36 - roli i 15 dziesięcin sianokosów. Obszar całkowity wynosił 161 dziesięcinę (176 ha).
W 1862 roku dziedzicami Bielawszczyzny zostali synowie Jana Marcinowa. Starszy, Jan Onoszko, służył jako gubernski sekretarz w Mohylewie. Zmarł bezpotomnie.
Młodszy, Józef Onoszko, poślubił w 1864 roku Klarę córkę Pawła Onoszko urodzoną w Popławszczyźnie.
Ich starszemu spadkobiercy, Romualdowi, nie było przeznaczone dotrwać do rewolucji 1917 roku. Zmarł w czasie I wojny światowej. Dzień po pogrzebie grób splądrowano, ciało skradziono.
Starszy syn Romualda po zakończeniu polsko-bolszewickiej wojny osiedlił się na terytorium II Rzeczypospolitej, mieszkał w mieście Złoczowie między Lwowem a Tarnopolem. Młodsi synowie, którzy nie opuścili ZSRR, byli represjonowani w latach 20.-30. Jeden z nich został zesłany za koło podbiegunowe, jeszcze jedenego rozstrzelano.
Młodszy syn Józefa i Klary Onoszków - Adolf ze swoimi dziećmi w 1941 roku ewakuował się na Ural. Jego żona zginęła podczas bombardowania Mohylewa.
_________________________
O majątku CISZÓWKA wiadomo niewiele. Jego właściciel Jan Onoszko w połowie XIX wieku dzierżawił karczmę skarbową, a w 1864 roku zapłacił państwu 2 srebrne rubli na odbudowę dwóch mostów i naprawę drutów telegraficznych, które zrujnowane i uszkodzone zostały podczas powstania szlachty. Podatek ten był pobierany we wszystkich majątkach należących do właścicieli ziemskich wyznania katolickiego w guberni Mohylewskiej. Właściciele Horodka mieli zapłacić 16 rubli, 2 rubli - posiadacze Bielawszczyzny. W tamtych latach 2 rubli kosztował kilogram mięsa.
Przez następne pół wieku do Ciszówki przesiedłiło się niemało szlachciców o nazwisku Onoszko urodzonych w Popławszczyźnie, byli tam zaś miejscowi mieszkańcy o tym nazwisku. Jednak okolica w całości już do nich nie należała: jej podzielone na działki grunty sprzedawano i wynajmowano.
_________________________ ________________________
W 1507 roku pierwszy znany przedstawiciel rodu Onoszko, burmistrz (wójt) Mińska Piotr Onoszko otrzymał od Króla Polskiego Zygmunta I dobra JANUSZKIEWICZE i ŚLIŻYN w Wojewodztwie Minskim leżące; w 1520 - folwark DOBRONIEWA od książąt Czetwertyńskich. W pobliżu tych miejsc obecnie położona jest wieś Onoszki rejonu smolewickiego.
W końcu XV i pierwszej połowie XVI wieku synowie Stanisława syna Piotra Onoszki i księżnej Anny Czetwertyńskiej, Jan i Jacyna, posiadali w Wielkim Księstwie Litewskim ziemię i ląki osady HORODYSZCZE powiatu kleckiego. Obecnie niedaleko tego miejsca znajduje się wieś ONOSZKI rejonu nieświeskiego.
Wnukowie Stanisława i księżnej Anny – Jerzy, Hieronim i Michał Onoszkowie – nabyli majątek ULINA (UŁA) w województwie połockim, prawnukowie – Piotr i Bolesław – majątek PILAŃCE województwa wileńskiego.
JANUSZKIEWICZE nad rzeką Śliżanką
rok 2019/2020
ŚLIŻYN
rok 2019
DOBRONIEWA nad rzeką Hajną
rok 2020
ONOSZKI, rejon smolewicki
rok 2014
ONOSZKI, rejon nieświeski
Na początku XVI wieku, gdy ta wieś jeszcze miała nazwę HORODYSZCZE, jej właściciel Jan syn Stanisława Onoszko i księżnej Anny Czetwertyńskiej przed swą bezpotomną śmiercią sprzedał wieś bratu Jacynie Onoszko.
Do Horodyszcza przylegały ziemie PUZYNOWSZCZYZNY - majątku, który wspólnie posiadali trzeci brat Redut Onoszko, też nie mający potomstwa, i niejaki Jan Leniewicz. Po śmierci Reduta według ukazu królowej Bony Jan Leniewicz wszedł w posiadanie całej Puzynowszczyzny.
Podczas walk wojska Wielkiego Księstwa Litowskiego z Tatarami pod miastem Kleckiem, majątek Horodyszcze został zrujnowany i splądrowany. Rodzina Jacyny Onoszko przeniosła się do swojego nowego majątku Lenkowszczyzna alias KALITY w powiecie oszmiańskim.
Po śmierci Jacyny posiadacz Klecka Jarosław rozparcelował Horodyszcze na włóki i osiedlił tam chłopów. Rzeczywiści właściciele tej ziemi dostali tylko cztery włóki wraz ze swoistą kompensacją - odtąd wieś Horodyszcze zmieniła nazwę na ONOSZKI.
Nowy gospodarz Klecka wojewoda wileński Mikołaj Radziwiłł w 1558 r. dodał Michałowi synowi Jacyny Onoszko za służbę wojenną prawem wieczystym piątą włókę, wnuk zaś Jacyny Teodor Onoszko otrzymał za zasługi od suksesorów Radziwiłła jeszcze cztery włóki w tej samej wsi ONOSZKACH.
24 lipca 1615 roku właściciel ordynacji kleckiej Jan Albrecht Radziwiłł uwolnił Teodora Onoszkę, który już wtedy przyjął nazwisko Onoszkowicz-Jacyna czyli po prostu Jacyna, od obowiązku zaopatrzenia wojska WKL w konie i sprzęt ze względu na podeszły wiek pod warunkiem, że jego dzieci po osiągnięciu pełnolecia przejmują ten obowiązek na siebie. W przeciwnym razie dorośli potomkowie powinni byli opuścić swoje ziemie w ONOSZKACH i jako wolna szlachta osiedlić się w innym dowolnym miejscu.
 |
| Poświęcenie kamienia węgielnego kościoła w Popławszczyźnie 29 sierpnia 1911 roku |
 |
| Grób Onoszków na cmentarzu Popławszczyzny, rok 1787 |
Majątek HORODEK nabyty został na początku XIX wieku przez urodzonego w Popławszczyźnie księdza profesora Jana syna Ambrożego Onoszko.
Po stłumieniu polskiego powstania 1830-1831 majątek został skonfiskowany przez władze rosyjskie, ale później zwrócono go właścicielowi.
W związku ze zniesieniem pańszczyzny w 1861 roku wieś Niezówka (150 dusz pańszczyźnianych) wraz z okolicznymi ziemiami, które były częścią majątku, została przekazana chłopom, po czym powierzchnia gruntów zajmowanych przez Horodek wyniosła 1138 dziesięcin (1243 ha). Z nich 186 dziesięcin zajmowała rola, 606 - las, 70 - sianokosy. W majątku był ogromny ogród owocowy: 1275 jabłoni, 50 grusz; 25 drzew pestkowych. Pracowały trzy młyny - wiatrak, młyn wodny i napędzany przez woły.
Zachował się topograficzny plan folwarkowej części Horodka wykonany w 1902 roku.
Ze wspomnień Tadeusza Rakusa-Suszczewskiego:
"...Onoszkowie, to znaczy siostra moja Alina z mężem Czesławem, zamieszkiwali niedaleko Mohylewa w majątku Horodek powiatu bychowskiego i odległego od Mohylewa o 30 km....Do Horodka (z Mohylewa) jeździeliśmy początkowo końmi, co trwało 3 godziny.
Horodek był ładnym majątkiem około tysiąca hektarów z dość dużym domem i pięknym jeziorem, powstałym w wyniku spietrzenia się niedużego strumienia, na którym stał młyn wodny. Jezioro zachodziło do lasu tworzac ładny krajobraz, ale równocześnie tajemnicze tereny, które nas młodzież interesowały i pociągały do wypraw na łódce, która nazywała się imieniem mojej siostry "Alina" i była łódka z wiosłami na dulkach....
W Horodku był rower, na którym uprawiało się jazdę samemu lub w towarzystwie z kimś na ramie.
W pobliżu Horodka była wies Popławszczyzna, zamieszkana przez szlachtę zagrodową o nazwisku wszystkich mieszkanców Onoszko. Szwagier Cześ Onoszko wybudował im własnym sumptem kaplicę, w której słuzyłem do Mszy świętej naszemu kapelanowi szkolnemu księdzu Kisielisowi, który czasem przyjezdżał również do Horodka.... Lekcje religii w szkole odbywały się po polsku, w kościele też modliliśmy się po polsku i tylko powstał obowiązek przychodzenia do cerkwi szkolnej na tzw. „molebien”, to znaczy uroczyste nabożeństwo na początku roku szkolnego, lub w jakieś święto cesarskie, bo jak wiadomo głową Kościoła Prawosławnego w Rosji był Cesarz...
Utworzony na miejscu majątku sowchoz Horodek okazał się nie bardzo efektywny. Dziś z niego nic nie pozostało, oprócz chaszczy zielska. Jezioro zarosło i wysycha.
 | |||||||||||||||||||||||
Horodek w XXI i na początku XX wieku   |
Chrapowiccy byli spokrewnieni z przedstawicielami wielu bardzo znanych rodów, włączając zaś Rakusa-Suszczewskich.
W latach 70.-80. XIX wieku hrabia Arkadiusz Chrapowicki oraz jego małżonka Stefania Radziwiłł opiekowali się szlachcicem Ignacym Bujnickim – mężem Marii córki Mateusza Onoszko urodzonej w Horodku.
Jako ekonom majątku Chonowo wówczas służył Jan syn Marcina Onoszko - później właściciel BIELAWSZCZYZNY.
 |
| Grób rodzinny właścicieli Chonowa hrabiów Chrapowickich w Warszawie |
_________________________
Wieś BIELAWSZCZYZNA, położona około 15 km na północ od Popławszczyzny, teraz jest tak mała, że rzadko pokazana zostaje na mapach.
Majątek zawierał 55 dziesięcin lasu, 36 - roli i 15 dziesięcin sianokosów. Obszar całkowity wynosił 161 dziesięcinę (176 ha).
W 1862 roku dziedzicami Bielawszczyzny zostali synowie Jana Marcinowa. Starszy, Jan Onoszko, służył jako gubernski sekretarz w Mohylewie. Zmarł bezpotomnie.
Młodszy, Józef Onoszko, poślubił w 1864 roku Klarę córkę Pawła Onoszko urodzoną w Popławszczyźnie.
Ich starszemu spadkobiercy, Romualdowi, nie było przeznaczone dotrwać do rewolucji 1917 roku. Zmarł w czasie I wojny światowej. Dzień po pogrzebie grób splądrowano, ciało skradziono.
Starszy syn Romualda po zakończeniu polsko-bolszewickiej wojny osiedlił się na terytorium II Rzeczypospolitej, mieszkał w mieście Złoczowie między Lwowem a Tarnopolem. Młodsi synowie, którzy nie opuścili ZSRR, byli represjonowani w latach 20.-30. Jeden z nich został zesłany za koło podbiegunowe, jeszcze jedenego rozstrzelano.
Młodszy syn Józefa i Klary Onoszków - Adolf ze swoimi dziećmi w 1941 roku ewakuował się na Ural. Jego żona zginęła podczas bombardowania Mohylewa.
O majątku CISZÓWKA wiadomo niewiele. Jego właściciel Jan Onoszko w połowie XIX wieku dzierżawił karczmę skarbową, a w 1864 roku zapłacił państwu 2 srebrne rubli na odbudowę dwóch mostów i naprawę drutów telegraficznych, które zrujnowane i uszkodzone zostały podczas powstania szlachty. Podatek ten był pobierany we wszystkich majątkach należących do właścicieli ziemskich wyznania katolickiego w guberni Mohylewskiej. Właściciele Horodka mieli zapłacić 16 rubli, 2 rubli - posiadacze Bielawszczyzny. W tamtych latach 2 rubli kosztował kilogram mięsa.Przez następne pół wieku do Ciszówki przesiedłiło się niemało szlachciców o nazwisku Onoszko urodzonych w Popławszczyźnie, byli tam zaś miejscowi mieszkańcy o tym nazwisku. Jednak okolica w całości już do nich nie należała: jej podzielone na działki grunty sprzedawano i wynajmowano.
W 1507 roku pierwszy znany przedstawiciel rodu Onoszko, burmistrz (wójt) Mińska Piotr Onoszko otrzymał od Króla Polskiego Zygmunta I dobra JANUSZKIEWICZE i ŚLIŻYN w Wojewodztwie Minskim leżące; w 1520 - folwark DOBRONIEWA od książąt Czetwertyńskich. W pobliżu tych miejsc obecnie położona jest wieś Onoszki rejonu smolewickiego.
W końcu XV i pierwszej połowie XVI wieku synowie Stanisława syna Piotra Onoszki i księżnej Anny Czetwertyńskiej, Jan i Jacyna, posiadali w Wielkim Księstwie Litewskim ziemię i ląki osady HORODYSZCZE powiatu kleckiego. Obecnie niedaleko tego miejsca znajduje się wieś ONOSZKI rejonu nieświeskiego.
Wnukowie Stanisława i księżnej Anny – Jerzy, Hieronim i Michał Onoszkowie – nabyli majątek ULINA (UŁA) w województwie połockim, prawnukowie – Piotr i Bolesław – majątek PILAŃCE województwa wileńskiego.
rok 2019/2020
rok 2019
rok 2014
ONOSZKI, rejon nieświeski
Na początku XVI wieku, gdy ta wieś jeszcze miała nazwę HORODYSZCZE, jej właściciel Jan syn Stanisława Onoszko i księżnej Anny Czetwertyńskiej przed swą bezpotomną śmiercią sprzedał wieś bratu Jacynie Onoszko.
Do Horodyszcza przylegały ziemie PUZYNOWSZCZYZNY - majątku, który wspólnie posiadali trzeci brat Redut Onoszko, też nie mający potomstwa, i niejaki Jan Leniewicz. Po śmierci Reduta według ukazu królowej Bony Jan Leniewicz wszedł w posiadanie całej Puzynowszczyzny.
Podczas walk wojska Wielkiego Księstwa Litowskiego z Tatarami pod miastem Kleckiem, majątek Horodyszcze został zrujnowany i splądrowany. Rodzina Jacyny Onoszko przeniosła się do swojego nowego majątku Lenkowszczyzna alias KALITY w powiecie oszmiańskim.
Po śmierci Jacyny posiadacz Klecka Jarosław rozparcelował Horodyszcze na włóki i osiedlił tam chłopów. Rzeczywiści właściciele tej ziemi dostali tylko cztery włóki wraz ze swoistą kompensacją - odtąd wieś Horodyszcze zmieniła nazwę na ONOSZKI.
Nowy gospodarz Klecka wojewoda wileński Mikołaj Radziwiłł w 1558 r. dodał Michałowi synowi Jacyny Onoszko za służbę wojenną prawem wieczystym piątą włókę, wnuk zaś Jacyny Teodor Onoszko otrzymał za zasługi od suksesorów Radziwiłła jeszcze cztery włóki w tej samej wsi ONOSZKACH.
24 lipca 1615 roku właściciel ordynacji kleckiej Jan Albrecht Radziwiłł uwolnił Teodora Onoszkę, który już wtedy przyjął nazwisko Onoszkowicz-Jacyna czyli po prostu Jacyna, od obowiązku zaopatrzenia wojska WKL w konie i sprzęt ze względu na podeszły wiek pod warunkiem, że jego dzieci po osiągnięciu pełnolecia przejmują ten obowiązek na siebie. W przeciwnym razie dorośli potomkowie powinni byli opuścić swoje ziemie w ONOSZKACH i jako wolna szlachta osiedlić się w innym dowolnym miejscu.
Dokładnie tak zrobili. Wiadomo, iż jeden z dwóch synów Fiodora Onoszkowicza-Jacyny, który miał na imię Jan, w połowie XVII wieku otrzymał od króla polskiego majątek ze wsią PROMINO położoną w województwie Smoleńskim Wielkiego Księstwa Litewskiego. W tym samym województwie on też posiadał majątek SKOWORODINO znany z tego, że wiek później Skoworodinym władała rodzina Katarzyny Iwanowny Nielidowej, damy dworu na dworze cara rosyjskiego Pawła I.
Onoszki rejonu nieświeskiego, rok 2015
JACYNY, rejon miadziolski
W 1522 roku książę litewski Paweł Algimunt Holszański (1490-1555), który naówczas był biskupem łuckim, nadał swojemu bojarzynowi Jacynowi Onoszkowiczowi (Onoszce) przywilej posiadania ziemi Lenkowszczyzna alias KALITY położonej 10 km na północ od obecnej wsi Jacyny, gdzie ten zamieszkał wraz z rodziną. Potomkowie Jacyny Onoszko dotychczas zamieszkują w tych okolicach.
rok 2017
rok 2014
a
Liczni potomkowie rodu Onoszko osiedlali się we wschodnich okolicach Wilna. Najstarszymi znanymi miejscami, które zamieszkiwali przedstawiciele tego rodu, są wsie HABITACIA i ONOSZKI rejonu wilejskiego - to byłe szlacheckie okolicy.
Nazwa okolicy HABITACIA po łacinie oznacza "osada". Okolica należy do Budsławskiej parafii katolickiej, która założona została w 1504 roku. Co najmniej 350 lat większość mieszkańców Habitacii nosi nazwisko Onoszko.
rok 2014
k
1 września 1702 roku wielmożna pani Petronela Szyrwińska wdowa sędziego ziemskiego wiłkomirskiego w nagrodę za wsparcie i usługi wydzieliła z własnego majątku Januszowa powiatu oszmiańskiego dwie włóki ziemi w zaścianku RAKUCIOWSZCZYŹNIE i podarowała prawem wieczystym woźnemu (to znaczy sędziemu śledczemu, wykonawcy sądowemu i komornikowi w jednej osobie) Janowi Onoszce, synowi posiadacza OLESZKÓW Kazimierza, i jego następcom. https://onoszko-ludwika.blogspot.com/p/blog-page_18.html
Jego potomkowie w 1809 roku kupili od hrabiego Tyzenhausa majątki HORODYSZCZE i MARJAMPOL nad brzegiem rzeki Dzisny.
a
Na początku XX wieku oficer armii rosyjskij podpułkownik 13 pułku dragonów Konstanty Paweł Onoszko, jeden z dziedziców Horodyszcza, nabył majątek UŚCIENIEC 50 kilometrów od Warszawy. Ten dwór należał do rodziny Onoszków aż do początku II wojny światowej.
Onoszki rejonu nieświeskiego, rok 2015
JACYNY, rejon miadziolski
W 1522 roku książę litewski Paweł Algimunt Holszański (1490-1555), który naówczas był biskupem łuckim, nadał swojemu bojarzynowi Jacynowi Onoszkowiczowi (Onoszce) przywilej posiadania ziemi Lenkowszczyzna alias KALITY położonej 10 km na północ od obecnej wsi Jacyny, gdzie ten zamieszkał wraz z rodziną. Potomkowie Jacyny Onoszko dotychczas zamieszkują w tych okolicach.
rok 2017
rok 2014
a
Liczni potomkowie rodu Onoszko osiedlali się we wschodnich okolicach Wilna. Najstarszymi znanymi miejscami, które zamieszkiwali przedstawiciele tego rodu, są wsie HABITACIA i ONOSZKI rejonu wilejskiego - to byłe szlacheckie okolicy.
Nazwa okolicy HABITACIA po łacinie oznacza "osada". Okolica należy do Budsławskiej parafii katolickiej, która założona została w 1504 roku. Co najmniej 350 lat większość mieszkańców Habitacii nosi nazwisko Onoszko.rok 2014
OLESZKI
rok 2014
ONOSZKI, rejon wilejski
rok 2014
rok 2014
1 września 1702 roku wielmożna pani Petronela Szyrwińska wdowa sędziego ziemskiego wiłkomirskiego w nagrodę za wsparcie i usługi wydzieliła z własnego majątku Januszowa powiatu oszmiańskiego dwie włóki ziemi w zaścianku RAKUCIOWSZCZYŹNIE i podarowała prawem wieczystym woźnemu (to znaczy sędziemu śledczemu, wykonawcy sądowemu i komornikowi w jednej osobie) Janowi Onoszce, synowi posiadacza OLESZKÓW Kazimierza, i jego następcom. https://onoszko-ludwika.blogspot.com/p/blog-page_18.html
Jego potomkowie w 1809 roku kupili od hrabiego Tyzenhausa majątki HORODYSZCZE i MARJAMPOL nad brzegiem rzeki Dzisny.
 |
| Horodyszcze. Tu pod białą topolą stał dwór szlachecki |
 |
| Zejście do Dzisny naprzeciw byłego dworu |
 |
| Miejscowy cmentarz |
Na początku XX wieku oficer armii rosyjskij podpułkownik 13 pułku dragonów Konstanty Paweł Onoszko, jeden z dziedziców Horodyszcza, nabył majątek UŚCIENIEC 50 kilometrów od Warszawy. Ten dwór należał do rodziny Onoszków aż do początku II wojny światowej.
Ponadto od 1899 do 1911 roku Konstanty Paweł był właścicielem działki z zabudowaniami o nazwie KLUM koło miasta Garwolin o powierzchni blisko 2 hektara.
Stryj Konstantego Pawła, Florian Onoszko, wraz ze swoją żoną został posiadaczem majątku PIOTROWSZCZYZNA w latach 60. XIX wieku. Te dobra były położone blisko jezior Dołża i Miadzioł w ówczesnej guberni wileńskiej, w ich skład wchodziły cztery wsie: Paraski, Mikitki, Zaozierje i Sielkowo.
Dobra Piotrowszczyzna w wieku XXI:
Brat Floriana, Kazimierz Onoszko, w połowie lat 70. XIX wieku jako odzyskanie długu otrzymał od byłych właścicieli majątek ZASTARZYŃCE w brasławskim powiecie o powierzchni 163 dziesięciny. W 1931 roku obok dworu został wybudowany kościół, gdzie odprawiał służbę wnuk Kazimierza ksiądz misjonarz Władysław Konstanty Onoszko (1902-1941), gdy przyjeżdżał do rodziny. Po przyłączeniu zachodniej Białorusi do Związku Radzieckiego Onoszkowie z Zastarzyńców zostali poddani represjom.
f
Bracia woźnego Jana Onoszko, Michał i Marcin, mieszkali we własnych dobrach CHARKOWA SŁOBODA województwa witebskiego, skąd potomkowie Marcina przesiedlili się do województwa mścisławskiego, które po rozbiorach Rzeczypospolitej stało się częścią mohylewskiej guberni.
Syn Michała Onoszko Józef, skarbnik WKL, posiadał majątek JAŁOWKOWSZCZYZNA (JALEJKOWSZCZYZNA) powiatu oszmiańskiego według prawa wieczystego otrzymanego 10 czerwca 1731 roku przez braci Józefa, Andrzeja i Antoniego Onoszków od Józefa i Katarzyny z Woronowiczów Wyrwiczów. https://onoszko-ludwika.blogspot.com/p/blog-page_18.html
W 1794 roku jego synowie Ignacy i Tadeusz kupili w tym samym powiecie majątek MALINOWSZCZYZNA alias WOŁKOWSZCZYZNA od byłych właścicieli Rahozów-Korsaków. Wołkowszczyzna była własnością Onoszków aż do początku XX wieku.
Tak wyglądają te ziemie na początku XXI wieku:
 |
| Dróżka prowadi do byłego dworu Uścieniec. Krzyż ustawiono na pamiątkę bitwy na terenie dworu stoczonej przez powstańców z wojskiem rządowym w dniu 10 listopada 1863 r. |
 |
| Fragment alei dojazdowej do majątku w Uścieńcu |
Stryj Konstantego Pawła, Florian Onoszko, wraz ze swoją żoną został posiadaczem majątku PIOTROWSZCZYZNA w latach 60. XIX wieku. Te dobra były położone blisko jezior Dołża i Miadzioł w ówczesnej guberni wileńskiej, w ich skład wchodziły cztery wsie: Paraski, Mikitki, Zaozierje i Sielkowo.
Brat Floriana, Kazimierz Onoszko, w połowie lat 70. XIX wieku jako odzyskanie długu otrzymał od byłych właścicieli majątek ZASTARZYŃCE w brasławskim powiecie o powierzchni 163 dziesięciny. W 1931 roku obok dworu został wybudowany kościół, gdzie odprawiał służbę wnuk Kazimierza ksiądz misjonarz Władysław Konstanty Onoszko (1902-1941), gdy przyjeżdżał do rodziny. Po przyłączeniu zachodniej Białorusi do Związku Radzieckiego Onoszkowie z Zastarzyńców zostali poddani represjom.
 |
| Byłe dobra Zastarzyńce. Po prawej stronie nad rzeką Mierycą widać stary cmentarz, po lewej znajdował się dwór Onoszków. Pośródku stał kościół |
 |
| Zastarzyńce. Tu po lewej stronie był dwór Onoszków. Po prawej widać pozostały po kościele kamień |
 | ||||||||||
| Pozostałości kościoła w Zastarzyńcach |
f
Bracia woźnego Jana Onoszko, Michał i Marcin, mieszkali we własnych dobrach CHARKOWA SŁOBODA województwa witebskiego, skąd potomkowie Marcina przesiedlili się do województwa mścisławskiego, które po rozbiorach Rzeczypospolitej stało się częścią mohylewskiej guberni.
Syn Michała Onoszko Józef, skarbnik WKL, posiadał majątek JAŁOWKOWSZCZYZNA (JALEJKOWSZCZYZNA) powiatu oszmiańskiego według prawa wieczystego otrzymanego 10 czerwca 1731 roku przez braci Józefa, Andrzeja i Antoniego Onoszków od Józefa i Katarzyny z Woronowiczów Wyrwiczów. https://onoszko-ludwika.blogspot.com/p/blog-page_18.html
W 1794 roku jego synowie Ignacy i Tadeusz kupili w tym samym powiecie majątek MALINOWSZCZYZNA alias WOŁKOWSZCZYZNA od byłych właścicieli Rahozów-Korsaków. Wołkowszczyzna była własnością Onoszków aż do początku XX wieku.
Tak wyglądają te ziemie na początku XXI wieku:
Jałowkowszczyzna (Jalejkowszczyzna)
Malinowszczyzna
 |
| Nagrobki na cmentarzu miasta Głębokiego właściciela Malinowszczyzny Tadeusza Onoszko i jego dzieci: synów Franciszka (1791-1850), Pawła (1783-1872), Ambrożego (1797-1876) i córek Judyty (1795-1876) i Aneli (1802-1876) |
Trzecia córka Tadeusza Onoszko, Scholastyka (1786-1871), po mężu Rusiecka, była posesorką majątku DZIWNIKI nad jeziorem Dołhe w powiecie dziśnieńskim.
Wołkowszczyzna
Do tej samej gałęzi rodziny Onoszków należał folwark HRAZIE położony w gminie Plisa dziśnieńskiego powiatu wileńskiego województwa.
Z tego folwarku nic nie zostało.
We własnym folwarku STEFANOWO koło wsi Perchurowo pod Mińskiem na przełomie XVIII i XIX wieku osiedliła się duża rodzina potomków Michała syna Kazimierza Onoszko. W 1933 roku, gdy w ZSRR tworzono kołchozy, Stefanowo zlikwidowano, jego ostatni właściciele Edmund (11.10.1877) i Józef (01.06.1887) Onoszkowie zostali bez sądu zamordowani w Mińsku jako członkowie antyradzieckiej grupy. Zrehabilitowani 4 maja 1989 r.
a
Posiadacz OLESZKÓW Kazimierz Onoszko miał brata Jana, którego rozrośnięta rodzina zamieszkała pod Połockiem. Syn Jana Maciej Onoszko w końcu XVII wieku posiadał dobra TUPICZYN województwa Połockiego. Wnuk Jana Gabriel Onoszko był właścicielem dóbr SUDZIŁOWICZE, o czym świadczy spis dymów tegoż województwa z dnia 30 marca 1724 roku. Na początku XIX wieku praprawnuk Jakub Onoszko otrzymał w zastaw od ziemianina Stefana Miłaszewicza folwark ZABOŁOCIE z czterema chłopami pańszczyźnianymi płci męskiej.
We własnym folwarku STEFANOWO koło wsi Perchurowo pod Mińskiem na przełomie XVIII i XIX wieku osiedliła się duża rodzina potomków Michała syna Kazimierza Onoszko. W 1933 roku, gdy w ZSRR tworzono kołchozy, Stefanowo zlikwidowano, jego ostatni właściciele Edmund (11.10.1877) i Józef (01.06.1887) Onoszkowie zostali bez sądu zamordowani w Mińsku jako członkowie antyradzieckiej grupy. Zrehabilitowani 4 maja 1989 r.
 |
| Tu znajdował się folwark Stefanowo |
 |
| na miejscu byłego dworu leżą kamienie granitowe, kawałki cegły |
 |
| i odłamki ceramiki |
Posiadacz OLESZKÓW Kazimierz Onoszko miał brata Jana, którego rozrośnięta rodzina zamieszkała pod Połockiem. Syn Jana Maciej Onoszko w końcu XVII wieku posiadał dobra TUPICZYN województwa Połockiego. Wnuk Jana Gabriel Onoszko był właścicielem dóbr SUDZIŁOWICZE, o czym świadczy spis dymów tegoż województwa z dnia 30 marca 1724 roku. Na początku XIX wieku praprawnuk Jakub Onoszko otrzymał w zastaw od ziemianina Stefana Miłaszewicza folwark ZABOŁOCIE z czterema chłopami pańszczyźnianymi płci męskiej.
 |
| Zabołocie w XXI wieku |
Na początku XIX wieku posesorem dóbr SUTKISZKI w powiecie szawelskim był Jan Onoszko, rotmistrz (dowódca wojska nieregularnego) tego powiatu. Jego syn Tadeusz, sędzia graniczny, odziedziczył majątek SULIKI wraz z chłopami pańszczyźnianymi (39 "dusz" płci męskiej w roku 1836).
 |
| S u l i k i |
__________________________
BIBLIOGRAFIA:
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880-1914
Опыт описания Могилевской губернии под редакцией А.С. Дембовецкого, Могилев на Днепре: типография губернского правления, 1884
Список садовладельцев Могилевской губернии, Б.А.Мельников, Могилев: губернская типография, 1911
BIBLIOGRAFIA:
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880-1914
Опыт описания Могилевской губернии под редакцией А.С. Дембовецкого, Могилев на Днепре: типография губернского правления, 1884
Список садовладельцев Могилевской губернии, Б.А.Мельников, Могилев: губернская типография, 1911
Materiały archiwalne
Комментариев нет:
Отправить комментарий